De natuur in de provincie Utrecht bloeit! Er worden moestuinen aangelegd, wandelpaden en fietsroutes gemaakt, stukjes nieuwe natuur ingericht en dieren geholpen met de bouw van nestkasten en door het aanplanten van voedzame planten. Wilt u ook meer groen in uw omgeving? Vraag dan bij KIEM een bijdrage aan voor uw project. KIEM is een gezamenlijk loket voor natuurinitiatieven van Elise Mathilde Fonds, K.F. Hein Fonds en Prins Bernhard Cultuurfonds Utrecht.
VOOR WIE
Doel van de regeling is het ondersteunen van vrijwilligersinitiatieven voor natuur en duurzaamheid in de provincie Utrecht. Zo wordt de provincie groener, de natuur diverser en helpen we inwoners die zich vrijwillig willen inzetten voor natuur en duurzaamheid in hun omgeving.
Stichtingen en verenigingen kunnen een aanvraag indienen voor projecten binnen het werkterrein Natuur en Duurzaamheid. Denk aan bijvoorbeeld:
- Bijenkasten;
- Paddenpoelen;
- Inrichten van pluktuinen, moestuinen of insectenweiden;
- Educatieve projecten op het gebied van natuur;
- Opruimen van afval in de natuur of educatie daarover.
Benieuwd naar welke projecten er zoal door KIEM zijn ondersteund? We hebben enkele voorbeelden op een rij gezet. U kunt ook een overzicht van alle projecten downloaden die door KIEM sinds de start zijn gesteund.
Uit de brand geholpen
.jpg)
Uit de brand geholpen
Als de Amersfoortse waterscouting in 2015 in vlammen opgaat, wordt er niet gewanhoopt. Sterker nog, de plannen voor wederopbouw liggen al klaar. Inmiddels is er een prachtig paviljoen uit de as herrezen. ‘Dankzij vele betrokkenen en fondsen’, vertelt voorzitter Bram van de Hoef. ‘En met hulp van KIEM wordt ook het groen op ons terrein weer in ere hersteld.’
Hoe zag het scoutingterrein langs de Eem er vroeger uit? ‘We zaten in een reeks geschakelde bouwketen en een oude luchtmachtbarak uit Soesterberg’, vertelt Bram. ‘Helemaal omringd door bomen. Fraai, maar eenvoudig en toe aan renovatie. Vandaar dat we al plannen hadden voor een make-over. Die kwam sneller dan verwacht.’
Plan de campagne
Niet alleen de gebouwen gingen in de brand verloren. Ook het omliggende groen ging in vlammen op. ‘Het is nu een kale boel, maar die wordt met hulp van KIEM hersteld’, vertelt Bram. ‘En méér dan dat. Landschapsarchitect Joost Volkers, de vader van een van onze scouts, tekende een prachtig plan voor ons terrein. Dat gaan we nu samen met KIEM en veel vrijwilligers uitvoeren.’
Grote diversiteit
‘Het groenplan brengt het terrein weer in balans en biedt nieuwe mogelijkheden’, vertelt Bram. ‘Zoals kruidenperken en een amfitheater.’ KIEM focust met haar bijdrage op biodiversiteit. ‘Dit resulteert in bijenhotels en nestkastjes voor gierzwaluwen en mezen. Verder krijgen we (fruit)bomen, struiken en zaden voor onze bloemen en kruidenperken.’
Vaarplannen
De waterscouts zitten niet snel bij de pakken neer. ‘Sinds de brand zijn we geen dág dicht geweest’, zegt Bram. ‘Alle zeilen en riemen gingen verloren, maar onze boten dreven ongeschonden in de Eem. We deden een oproep op sociale media en konden een week later gewoon op zeilkamp, met alles wat we nodig hadden, precies zoals gepland.’
Nachtdier in een beter daglicht

Nachtdier in een beter daglicht
Vanuit burchten diep in het bos leiden deze nachtdieren een teruggetrokken bestaan. Misschien dat er daarom zoveel fabeltjes bestaan over dassen. ‘Deze bijzondere dieren worden slecht begrepen’, vertelt Ronald Stiefelhagen van Vereniging voor Dorp en Natuur Amerongen-Leersum. ‘Wij laten mensen daarom opnieuw kennis met hen maken.’
De das heeft een slechte reputatie, al eeuwenlang. Het dier zou roofzuchtig zijn, ziektes overbrengen en gewassen vernielen. ‘Allemaal broodjes aap’, verzucht Ronald. ‘Een das is een roofdier, dat klopt. Het is alleen geen jager die achter je kippen aangaat, maar een opportunistische snuffelaar die eet wat hij tegenkomt. Op zijn dieet staan vooral wormen. Om die te vinden, graaft hij putjes in het veld. Ook lust hij wel een maiskolfje. Tot zover de vernielingen aan gewassen. Ziektes overbrengen doet hij niet.’
Imagebuilding
De das is dus hoognodig aan een nieuw imago toe. Ronald: ‘Daarom startten we in 2019 een campagne. Maandelijks publiceren we een korte film, en na twee jaar brengen we een lange film en een boekje uit. Beeldmateriaal verzamelen we via speciale camera’s in het bos. Voor dit project houden we twee dassenburchten op de Utrechtse Heuvelrug twee jaar lang in de gaten. De één op terrein van Utrechts Landschap, de ander bij Staatsbosbeheer.’ KIEM sponsorde vijf van deze camera’s.
Bonte optocht
Ook veel andere dieren gebruiken de looppaadjes van dassen. Boommarters, reeën, hazen, vossen, uilen, vleermuizen – het héle bos komt voorbij. ‘Dat levert prachtige beelden op, die laten zien hoe waardevol onze bossen zijn. Hopelijk wekt het bij mensen meer begrip voor de natuur, en voor dassen in het bijzonder. En houden ze in de schemering voortaan hun honden aangelijnd. Die hebben een dassenjong namelijk zo te pakken. Ook hoop ik op meer draagvlak voor bescherming, bijvoorbeeld bij de aanvraag van een ecoduct.’
Grutto in de kijker!
Grutto in de kijker!
Het is slecht gesteld met de weidevogels in de provincie Utrecht. Toch is er één gebied waar ze juist floreren: Eemland. Deze oer-Hollandse polder bij Amersfoort is grotendeels in bezit van melkveehouders. In nauwe samenwerking met de agrarische natuurvereniging Collectief Eemland geven zij vogels hier een welkom thuis.
Wulpen, grutto’s, kieviten, kwartels, tureluurs – zomaar een greep uit de vele vogelsoorten die je langs de oevers van de Eem kunt spotten. Coördinator Gert Bieshaar en veertig vrijwilligers speuren dit gebied regelmatig af. ‘We kijken natuurlijk uit naar vogels, maar we zoeken vooral hun nesten. Dat is nog best een kunst. Ga maar na: een tureluur, die maakt een tentje in het gras. Hélemaal dicht en bijna onzichtbaar. Maar als ik een tureluurtje uit het grasland zie schieten, dan heb ik het nestje zo gevonden.’
Van maaiveld naar plas-dras
Zonder veilige broedplaatsen is er geen volgende generatie vogels. Logisch, maar niet vanzelfsprekend. Boeren maaien namelijk de weides tweemaal per jaar. Gert: ‘Vooraf zoeken en markeren wij alle nesten, zodat boeren eromheen kunnen maaien. Intussen zijn 94 agrarische bedrijven aangesloten bij ons programma. Nagenoeg alle boeren in dit gebied. Zij maken bovendien tien procent van hun grond tot rustperceel. Plas-drasgebieden, die niet worden gebruikt of betreden, zelfs niet door ons.’
Op stelten
Naast de nesten is het ook belangrijk om de vogelsoorten en hun aantallen in kaart te brengen. ‘Dat doen we met verrekijkers. Maar voor de grote rustpercelen zijn die niet toereikend. Als je wilt zien wat voor steltloper er op achthonderd meter afstand staat, heb je een goede telescoop met statief nodig. Die is kostbaar, maar met hulp van KIEM is hij er toch gekomen. Zo kunnen wij nog beter ons werk doen.’
Zaaggereedschap in Harmelen

Zaaggereedschap in Harmelen
De vrijwilligersgroep Behoud Groen Erfgoed Harmelen kreeg een bijdrage voor de aankoop van zaaggereedschap en veiligheidsmaterialen.
Martijn Schipper, coördinator van de groep: “De gereedschappen zijn besteld en afgeleverd. Ziet er goed uit! Nu we de opleiding hebben gevolgd bij Landschap Erfgoed Utrecht zijn we er helemaal klaar voor. We trappen het snoeiseizoen af met de landelijke Natuurwerkdag op 2 november. Dan nog zonder motorzaag; die dag werken we handgereedschap omdat iedereen uit de buurt kan komen meehelpen. Ik kan eigenlijk niet wachten om ermee te gaan werken! Behoud Groen Erfgoed Harmelen is een kleine vrijwilligersgroep, en de bijdrage van KIEM betekent veel voor ons. Het is voor ons de enige mogelijkheid om deze duurdere gereedschappen te financieren, want wij krijgen geen subsidie van de gemeente. Terwijl het wel belangrijk is om veilig en met kwaliteit te kunnen werken.”
Kruiden en informatiepaaltjes

Kruiden en informatiepaaltjes in Wijk bij Duurstede
Een van de ondersteunde initiatieven is de herinrichting van de kruidentuin in de Heemtuin in Wijk bij Duurstede.
Nadat de oude beplanting is verwijderd en de paadjes opnieuw zijn bestraat is struikkamperfoelie geplant door de vrijwilligers. Coördinator Heemtuin Lex Kramer: “KIEM subsidieerde de kruiden en een stagiair toegepaste biologie bij Kwekerij De Heliant maakte het beplantingsplan van ge- en verbruikskruiden en kruiden voor medicinale toepassingen. Er staan kruiden voor in de keuken om drank en spijs beter te laten smaken, kruiden om thee van te zetten, kruiden om textiel te kleuren en nog vele andere.” Ook zijn dankzij KIEM informatiepaaltjes met QR-codes geplaatst in de tuin, waardoor bezoekers makkelijk meer informatie kunnen vinden over de verschillende delen van de tuin. Bezoekers van harte welkom!
RICHTLIJNEN
Uw aanvraag moet aan de volgende criteria voldoen:
- Alleen stichtingen en verenigingen kunnen een aanvraag indienen. Voldoet uw project aan de richtlijnen, maar is er geen stichting of vereniging? U kunt een andere stichting/vereniging vragen om als penvoerder voor uw project op te treden;
- Er zijn vrijwilligers betrokken bij (de uitvoering van) het project;
- Uw project dient plaats te vinden in de openbare ruimte in de provincie Utrecht, m.a.w.: de natuur moet toegankelijk zijn voor derden;
- Het project mag niet van start zijn gegaan vóór het besluit over uw aanvraag is genomen en moet binnen twee jaar zijn afgerond;
- De totale kosten van uw project passen bij de schaal van een vrijwilligersinitiatief en bedragen niet meer dan ca. € 20.000;
- Een bijdrage vanuit KIEM bedraagt maximaal € 5.000. Als het project € 5.000 of minder kost kunt u het volledige bedrag aanvragen als bijdrage;
- In de projectkosten mogen begeleidingsuren door een derde partij (bijvoorbeeld LEU of IVN) zijn opgenomen, maar deze mogen niet meer dan 30% van de totale kosten bedragen.
De volgende specifieke richtlijnen gelden voor investeringen, schoolpleinen en educatie.
- Investeringen: aankopen met een directe natuur-toepassing (zoals gereedschap, werkkleding/handschoenen, regenton) worden ondersteund. Andere, meer indirecte aankopen (bijvoorbeeld vervoersmiddelen, computer, sanitair) worden niet ondersteund.
- Schoolpleinen: voor het vergroenen van publiek toegankelijke schoolpleinen kan worden aangevraagd, mits er sprake is van het vervangen van tegels/beton/klinkers (‘grijs’) voor planten (‘groen’, géén gras) en dan specifiek insect- en diervriendelijke planten. Het betrekken van vrijwilligers is een vereiste en het betrekken van kinderen bij de aanleg en gebruik van het schoolplein voor natuur- en duurzaamheidseducatie heeft onze voorkeur.
- Educatie: KIEM ondersteunt ook natuur- en duurzaamheidseducatie, mits verbonden aan een groene plek in de provincie en uitgevoerd met vrijwilligers voor een breed publiek. Denk aan: informatieborden, educatieve rondleidingen en workshops op groene locatie.
Niet ontvankelijk
Aanvragen die niet voldoen aan de formele vereisten van KIEM, worden niet in behandeling genomen maar niet-ontvankelijk verklaard. Het gaat dan om harde vereisten voor indiening waar geen discussie over mogelijk is.
De redenen om een aanvraag niet ontvankelijk te verklaren zijn de volgende.
- de aanvraag is te laat ingediend (het project is al begonnen of begint al gedurende de behandeltermijn);
- vereiste documenten ontbreken en worden niet binnen drie weken na ons verzoek daartoe alsnog aangeleverd;
- het project vindt plaats buiten de provincie Utrecht;
- de aanvrager is een overheidsorganisatie.
WERKWIJZE
De aanvraag wordt ingediend via de digitale aanvraagomgeving van het K.F. Hein Fonds.
Een complete aanvraag bevat in elk geval de volgende bijlagen:
- Een projectplan (omschrijving van wat u wilt gaan doen);
- Een begroting met een dekkingsplan (kosten en inkomsten);
- Statuten van de aanvragende organisatie;
- Een actueel uittreksel van de Kamer van Koophandel;
- Een recent (jaar)overzicht van inkomsten en uitgaven met balans.
Vanuit de natuurregeling KIEM wordt maximaal éénmaal per kalenderjaar een bijdrage aan een organisatie toegekend. Een volgende aanvraag binnen een kalenderjaar wordt automatisch afgewezen. Deze afwijzing is definitief; een aanvraag kan niet het volgende kalenderjaar opnieuw worden ingediend.
Hoe lang duurt een aanvraag?
Aanvragen voor de natuurregeling kunnen doorlopend worden ingediend en worden in maximaal twee maanden behandeld. Eens in de twee maanden besluiten de drie fondsen over de aanvragen. Een toezegging is maximaal 24 maanden geldig.
Hoe is de betaling geregeld?
Betaling van de toezegging doen we achteraf, na het indienen van een verantwoording. Het aanvragen van een voorschot van maximaal 50% van het toegezegde bedrag is mogelijk.
Cofinanciering (overheden, crowdfunding of eigen inkomsten) is een pré, maar niet verplicht.
Wat krijgt geen ondersteuning?
Voor de volgende zaken kan géén ondersteuning worden aangevraagd:
- projecten met een politiek of religieus doel;
- fondsenwervende activiteiten;
- prijzen/prijsuitreikingen.
CONTACT
Heeft u vragen?
Neemt u dan contact op met het Prins Bernhard Cultuurfonds Utrecht, te bereiken op 030-258 3991 en via utrecht@cultuurfonds.nl.
KIEM is een initiatief van Elise Mathilde Fonds, K.F. Hein Fonds en Prins Bernhard Cultuurfonds Utrecht
Het Elise Mathilde Fonds, het K.F. Hein Fonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds Utrecht houden van groen en willen natuur- en duurzaamheidsinitiatieven stimuleren en ondersteunen. Daarom hebben deze fondsen de natuurregeling KIEM in het leven geroepen. Via KIEM kan voor natuur- en duurzaamheidsinitiatieven met één aanvraag bij alle drie de fondsen een bijdrage aangevraagd worden.