Als de Amersfoortse waterscouting in 2015 in vlammen opgaat, wordt er niet gewanhoopt. Sterker nog, de plannen voor wederopbouw liggen al klaar. Inmiddels is er een prachtig paviljoen uit de as herrezen. ‘Dankzij vele betrokkenen en fondsen’, vertelt voorzitter Bram van de Hoef. ‘En met hulp van KIEM wordt ook het groen op ons terrein weer in ere hersteld.’ 

Hoe zag het scoutingterrein langs de Eem er vroeger uit? ‘We zaten in een reeks geschakelde bouwketen en een oude luchtmachtbarak uit Soesterberg’, vertelt Bram. ‘Helemaal omringd door bomen. Fraai, maar eenvoudig en toe aan renovatie. Vandaar dat we al plannen hadden voor een make-over. Die kwam sneller dan verwacht.’

Plan de campagne

Niet alleen de gebouwen gingen in de brand verloren. Ook het omliggende groen ging in vlammen op. ‘Het is nu een kale boel, maar die wordt met hulp van KIEM hersteld’, vertelt Bram. ‘En méér dan dat. Landschapsarchitect Joost Volkers, de vader van een van onze scouts, tekende een prachtig plan voor ons terrein. Dat gaan we nu samen met KIEM en veel vrijwilligers uitvoeren.’

Grote diversiteit

‘Het groenplan brengt het terrein weer in balans en biedt nieuwe mogelijkheden’, vertelt Bram. ‘Zoals kruidenperken en een amfitheater.’ KIEM focust met haar bijdrage op biodiversiteit. ‘Dit resulteert in bijenhotels en nestkastjes voor gierzwaluwen en mezen. Verder krijgen we (fruit)bomen, struiken en zaden voor onze bloemen en kruidenperken.’

Vaarplannen

De waterscouts zitten niet snel bij de pakken neer. ‘Sinds de brand zijn we geen dág dicht geweest’, zegt Bram. ‘Alle zeilen en riemen gingen verloren, maar onze boten dreven ongeschonden in de Eem. We deden een oproep op sociale media en konden een week later gewoon op zeilkamp, met alles wat we nodig hadden, precies zoals gepland.’

Vanuit burchten diep in het bos leiden deze nachtdieren een teruggetrokken bestaan. Misschien dat er daarom zoveel fabeltjes bestaan over dassen. ‘Deze bijzondere dieren worden slecht begrepen’, vertelt Ronald Stiefelhagen van Vereniging voor Dorp en Natuur Amerongen-Leersum. ‘Wij laten mensen daarom opnieuw kennis met hen maken.’

De das heeft een slechte reputatie, al eeuwenlang. Het dier zou roofzuchtig zijn, ziektes overbrengen en gewassen vernielen. ‘Allemaal broodjes aap’, verzucht Ronald. ‘Een das is een roofdier, dat klopt. Het is alleen geen jager die achter je kippen aangaat, maar een opportunistische snuffelaar die eet wat hij tegenkomt. Op zijn dieet staan vooral wormen. Om die te vinden, graaft hij putjes in het veld. Ook lust hij wel een maiskolfje. Tot zover de vernielingen aan gewassen. Ziektes overbrengen doet hij niet.’

Imagebuilding

De das is dus hoognodig aan een nieuw imago toe. Ronald: ‘Daarom startten we in 2019 een campagne. Maandelijks publiceren we een korte film, en na twee jaar brengen we een lange film en een boekje uit. Beeldmateriaal verzamelen we via speciale camera’s in het bos. Voor dit project houden we twee dassenburchten op de Utrechtse Heuvelrug twee jaar lang in de gaten. De één op terrein van Utrechts Landschap, de ander bij Staatsbosbeheer.’ KIEM sponsorde vijf van deze camera’s.

Bonte optocht

Ook veel andere dieren gebruiken de looppaadjes van dassen. Boommarters, reeën, hazen, vossen, uilen, vleermuizen – het héle bos komt voorbij. ‘Dat levert prachtige beelden op, die laten zien hoe waardevol onze bossen zijn. Hopelijk wekt het bij mensen meer begrip voor de natuur, en voor dassen in het bijzonder. En houden ze in de schemering voortaan hun honden aangelijnd. Die hebben een dassenjong namelijk zo te pakken. Ook hoop ik op meer draagvlak voor bescherming, bijvoorbeeld bij de aanvraag van een ecoduct.’

Het is slecht gesteld met de weidevogels in de provincie Utrecht. Toch is er één gebied waar ze juist floreren: Eemland. Deze oer-Hollandse polder bij Amersfoort is grotendeels in bezit van melkveehouders. In nauwe samenwerking met de agrarische natuurvereniging Collectief Eemland geven zij vogels hier een welkom thuis.

Wulpen, grutto’s, kieviten, kwartels, tureluurs – zomaar een greep uit de vele vogelsoorten die je langs de oevers van de Eem kunt spotten. Coördinator Gert Bieshaar en veertig vrijwilligers speuren dit gebied regelmatig af. ‘We kijken natuurlijk uit naar vogels, maar we zoeken vooral hun nesten. Dat is nog best een kunst. Ga maar na: een tureluur, die maakt een tentje in het gras. Hélemaal dicht en bijna onzichtbaar. Maar als ik een tureluurtje uit het grasland zie schieten, dan heb ik het nestje zo gevonden.’

Van maaiveld naar plas-dras

Zonder veilige broedplaatsen is er geen volgende generatie vogels. Logisch, maar niet vanzelfsprekend. Boeren maaien namelijk de weides tweemaal per jaar. Gert: ‘Vooraf zoeken en markeren wij alle nesten, zodat boeren eromheen kunnen maaien. Intussen zijn 94 agrarische bedrijven aangesloten bij ons programma. Nagenoeg alle boeren in dit gebied. Zij maken bovendien tien procent van hun grond tot rustperceel. Plas-drasgebieden, die niet worden gebruikt of betreden, zelfs niet door ons.’

Op stelten

Naast de nesten is het ook belangrijk om de vogelsoorten en hun aantallen in kaart te brengen. ‘Dat doen we met verrekijkers. Maar voor de grote rustpercelen zijn die niet toereikend. Als je wilt zien wat voor steltloper er op achthonderd meter afstand staat, heb je een goede telescoop met statief nodig. Die is kostbaar, maar met hulp van KIEM is hij er toch gekomen. Zo kunnen wij nog beter ons werk doen.’

De vrijwilligersgroep Behoud Groen Erfgoed Harmelen kreeg een bijdrage voor de aankoop van zaaggereedschap en veiligheidsmaterialen.

Martijn Schipper, coördinator van de groep: “De gereedschappen zijn besteld en afgeleverd. Ziet er goed uit! Nu we de opleiding hebben gevolgd bij Landschap Erfgoed Utrecht zijn we er helemaal klaar voor. We trappen het snoeiseizoen af met de landelijke Natuurwerkdag op 2 november. Dan nog zonder motorzaag; die dag werken we handgereedschap omdat iedereen uit de buurt kan komen meehelpen. Ik kan eigenlijk niet wachten om ermee te gaan werken! Behoud Groen Erfgoed Harmelen is een kleine vrijwilligersgroep, en de bijdrage van KIEM betekent veel voor ons. Het is voor ons de enige mogelijkheid om deze duurdere gereedschappen te financieren, want wij krijgen geen subsidie van de gemeente. Terwijl het wel belangrijk is om veilig en met kwaliteit te kunnen werken.”

Een van de ondersteunde initiatieven is de herinrichting van de kruidentuin in de Heemtuin in Wijk bij Duurstede.

Nadat de oude beplanting is verwijderd en de paadjes opnieuw zijn bestraat is struikkamperfoelie geplant door de vrijwilligers. Coördinator Heemtuin Lex Kramer: “KIEM subsidieerde de kruiden en een stagiair toegepaste biologie bij Kwekerij De Heliant maakte het beplantingsplan van ge- en verbruikskruiden en kruiden voor medicinale toepassingen. Er staan kruiden voor in de keuken om drank en spijs beter te laten smaken, kruiden om thee van te zetten, kruiden om textiel te kleuren en nog vele andere.” Ook zijn dankzij KIEM informatiepaaltjes met QR-codes geplaatst in de tuin, waardoor bezoekers makkelijk meer informatie kunnen vinden over de verschillende delen van de tuin. Bezoekers van harte welkom!